Freud'a göre düşleri nasıl yorumlayabiliriz? Düşlerin sembolik olması ne demek? Psikanaliz, düşlerin içeriği konusunda ne diyor? Talat Parman'la "Uyku-Rüyalar" serimiz devam ediyor.
Son iki hafta, serinin 8. ve 9. bölümlerinde Prof. Hakan Gürvit düşlerin "zarf" ve "mazruf"u arasındaki farktan, ve Psikanaliz ile çağdaş Nörobiyoloji'nin düşlerin kuramsallaştırılmasında izledikleri farklı anlayışlardan söz etmişti.
Bu hafta, psikiyatr Dr. Talat Parman, düşler konusunda Psikanalitik geleneğin en önemli ismi olan Sigmund Freud'un yaklaşımında düşlerin içeriğinin nasıl anlaşılması ve yorumlanması gerektiğini anlattı.
-- / --
Freud'a göre düşleri doğru anlamak için, düş içeriğinin sembolik bir doğası olduğu noktasından başlamak gerekiyor. Herhangi bir şeyin sembolik doğası olması (veya kendisinin bir sembol olması) ne demek?
"Sembol", en genel anlamıyla, kendisinden başka bir nesne, işlev veya süreci temsil eden, onun yerine kullanılan bir tür işaretleyici. Kimyada bazı harf ve rakamlardan oluşan formüllerin molekülleri, veya dilimizdeki sözcüklerin kavramları, olayları temsil etmesi gibi...
-- / --
Freud'a göre, düşlerin içeriğini "düz" bir şekilde okumak genellikle yanıltıcı. Örneğin düşünüzde gördüğünüz bir kara kedi, illa bir kara kedi anlamına gelmeyebilir. Ruh durumunuzla ilgili başka bir şeyi, örneğin bir korku veya endişeyi temsil eden bir sembol olabilir.
Peki ama düşlerimizin içeriğinden niçin sembolik bir anlatı var?
Freud, düşlerin doğru yorumlanması konusunda kapsamlı bir analiz gerektiğini, "yer değiştirme" ("displacement") gibi unsurlara dikkat çekerek kuramsal detaylarıyla ortaya koymuştu. Dr. Talat Parman, bu bölümde Freud'un düş analizi kuramının ana hatlarını bizlere aktardı.
-- / --
Not. Şimdiye kadarki bölümlerde "rüya" sözcüğünü kullanmıştık. Bu bölümde aynı anlama gelecek şekilde "düş" sözcüğünü kullanıyoruz. Bu, konuklarımızın tercihi nedeniyle böyle. Programda Dr. Parman niçin "düş" sözcüğünü kullandığını etimolojik nedenlere de dayandırarak anlatıyor.
-- / --
Haftaya, serinin 11. bölümünde, nörofizyolog Prof. Barış Baklan ile "lusid rüya" (yani, rüya esnasında rüya gördüğümüzün farkındalığının oluşması) konusunu ele alacağız.
